Rijk investeert in infrastructuur sociaal ontwikkelbedrijven: wat is er nodig in uw gemeente?

Eind december heeft minister Schouten haar voorstellen voor een toekomstbestendige infrastructuur van sociaal ontwikkelbedrijven naar de Tweede Kamer gestuurd. Waarschijnlijk is voor de behandeling van de voorjaarsnota 2024 duidelijk of de Tweede Kamer de voorstellen van het demissionaire Kabinet overneemt. In dit artikel vatten we kort de voorstellen van het demissionaire kabinet samen.  

Kabinet: belangrijke rol voor sociaal ontwikkelbedrijven

Het demissionaire kabinet erkent de rol die sociaal werkbedrijven hebben om mensen aan de slag te helpen. In de brief van minister Schouten van 21 december 2023 aan de Tweede Kamer geeft het demissionaire kabinet aan waarom sociaal ontwikkelbedrijven zo belangrijk zijn en welke maatregelen het kabinet nodig vindt voor een duurzame effectieve inzet van deze infrastructuur.

Stabiel vangnet met 10.000 extra banen

Het kabinet wil binnen de sociaal ontwikkelbedrijven een stabieler vangnet mogelijk maken én daarnaast ook ruimte bieden aan groepen die nu tussen wal en schip vallen. Het doel blijft om in 2048 structureel tenminste 30.300 beschutte werkplekken te hebben (voorziening ‘nieuw beschut’). Er wordt gekeken naar manieren om de processen rond Beschut Werk te verbeteren. Ook wordt er onderzocht wat een betere verdeling tussen gemeenten is van plekken en middelen. Nieuw is dat het Kabinet middelen ter beschikking gaat stellen voor (uiteindelijk) 10.000 banen voor andere mensen die (tijdelijk) niet regulier aan de slag kunnen. Tenslotte wil het kabinet sterk inzetten op het delen en ontwikkelen van kennis.

Voor deze 10.000 banen komt er vanaf 2025 budget. Dit budget loopt op tot structureel € 35 miljoen vanaf 2035. Het Rijk wil dit beschikbaar stellen in de vorm van een structurele infrastructurele opslag waarmee dit vangnet  georganiseerd kan worden, los van arbeidsmarkt- of economische omstandigheden. Deze maatregelen komen bovenop eerdere maatregelen van het Rijk, bijvoorbeeld de hogere vergoeding per beschutte plek.

Iroko heeft de afgelopen jaren in diverse regio’s door scenario-onderzoeken en businesscases geadviseerd (tijdelijke) banen te realiseren bij sociaal ontwikkelbedrijven voor mensen die op termijn nog kunnen doorstromen naar een werkgever, maar nog een extra stapje nodig hebben om daar te komen. Deze maatregel van het kabinet voorziet hierin en ook in een vangnet.

Transformatiebudget

Naast het bovenstaande wil het kabinet gemeenten stimuleren om duidelijke keuzes te maken over de wijze waarop zij hun sociaal ontwikkelbedrijven duurzaam in willen zetten. Want zonder duidelijke keuzes blijft de duurzaamheid van het sociaal ontwikkelbedrijf onder druk staan. Het aantal SW-medewerkers blijft namelijk krimpen. Het beleid van het Kabinet blijft er op gericht om zo veel mogelijk mensen regulier te laten werken, al dan niet met loonkostensubsidie en jobcoaching.

In de periode 2025 tot en met 2034 stelt het Rijk ruim € 300 miljoen beschikbaar om de transformatie te ondersteunen. Gemeenten kunnen aanspraak maken op deze middelen door een plan te maken hoe zij in hun regio tot een toekomstbestendige infrastructuur komen. Welke taken komen bij de ontwikkelbedrijven, hoe dragen deze taken bij aan arbeidsparticipatie, hoe worden werkgevers betrokken en hoe gaat de gemeente beter sturen op afspraken en ambities? De gemeenteraad besluit over het plan.

Aan de slag!

De bal ligt bij gemeenten. Zij zullen een plan moeten opstellen en vaststellen. Besteed daarbij aandacht aan de (project)organisatie, het meenemen van medewerkers en samenwerkingspartners en de impact op de uitvoering. Het realiseren van transformatieplannen zal  een flink beroep doen op de uitvoering. Daarbij is het ook belangrijk om de doelgroepmedewerkers zelf ook bij de plannen en veranderingen te betrekken.

Kijk welke delen van de infrastructuur vooral passend zijn voor medewerkers die aangewezen zijn op een beschutte werkplek en welke delen van de infrastructuur toegevoegde waarde hebben voor het toeleiden van andere mensen naar de reguliere arbeidsmarkt. Bekend is dat 80 procent van de baanvinders vanuit een bijstandsuitkering de baan vindt in een beperkt aantal sectoren. Sluit de infrastructuur daar voldoende op aan? Wat zijn kansrijke beroepen? Daarbij is ook flexibiliteit nodig, want over vijf jaar kan het om andere branches en functies gaan.

Welke rol kunnen sociaal ondernemers spelen in de transformatie waar sociaal ontwikkelbedrijven voor staan? Is gezamenlijke huisvesting een optie? Denk aan de kringloopwinkel in/naast het sociaal werkbedrijf. Of aan de productieruimte die wordt benut door een sociaal ondernemer. Iroko heeft op verschillende plaatsen in het land aan de wieg gestaan van dergelijke samenwerkingen.

Kom tot heldere keuzes

Het transformatiebudget is beschikbaar vanaf 2025. Het is momenteel nog niet volledig duidelijk op welke manier gemeenten aanspraak kunnen maken op het budget. Wel is duidelijk dat er concrete plannen moeten worden gemaakt. Om die reden adviseren we om 2024 te gebruiken om te bepalen welke versnelling of doorbraak nodig is. Dit kan bijvoorbeeld door (ambtelijk of bestuurlijk) een sessie te organiseren om tot een gezamenlijke prioritering te komen en de vraagstukken en dilemma’s te inventariseren.

Meer weten?

Iroko biedt uw gemeente vrijblijvend een eerste kennismaking aan én een sessie van een dagdeel om de vraagstukken te inventariseren en tot een prioritering te komen.

Meer informatie? Neem contact op met Joost Clarenbeek via jclarenbeek@iroko.nl of 06-27085517.